IP koruma sınıfları, elektrikle çalışan cihazların dış etkenlere karşı dayanıklılığını belirlemek için Avrupa Komisyonu tarafından geliştirilmiş bir sınıflandırma sistemidir. IEC 60529:1989 standardı, Ip sınıflarını ve her bir sınıf için gerekli koruma düzeyini belirler. Aynı standart ülkemizde de “TS EN 60529 Mahfazalarla sağlanan koruma dereceleri (IP kodu) standardı” olarak yürürlükte bulunmaktadır.
TS EN 60529 standardı, beyan edilen gerilimi 72,5 kV’u aşmayan elektrikli ekipmanlar için sağlanan koruma derecelerinin sınıflandırılmasını kapsar.
sponsor bağlantı
IP Koruma Sınıfı Nedir?
IP, Ingress Protection’ın baş harflerinden oluşan bir kısaltmadır. Bir nesnenin katı cisimlere (toz, kum ve kir gibi) ve sıvılara karşı sahip olduğu korumasının ölçüsüne IP Koruma Sınıfı adı verilir. Elektrikli cihazlar, IP koruma derecelerine göre farklı dış etkilere karşı farklı dayanım gösterirler.
Örneğin sıvılara karşı koruma sınıfı yüksek bir ekipman açık alanda kullanılabilir. Bununla beraber açık alanda kullanılacak cihazlarda doğrudan sıvıya temas veya sıvı sıçramasına karşı koruma gibi farklı koruma dereceleri vardır.
IP Sınıflandırmasında Kullanılan Basamaklar ve Anlamları
Bir elektrikli cihazın hangi koruma sınıfına uygun olarak üretildiği, cihazın üzerinde veya kullanım kılavuzunda belirtilen kodlardan anlaşılır. Bu kodlar IP kısaltmasına ek olarak yazılan 2 basamaklı bir sayıdır.
2 basamaklı sayının 1. basamağı katı cisimlere karşı koruma seviyesini, 2. basamağı ise sıvılara karşı koruma derecesini belirtir.
Katı cisimlere karşı koruma derecesi 0-6 arasında bir sayıdır. Sıvılara karşı koruma derecesi ise 0-8 arasında bir sayı alabilir.
Örneğin IP sınıflandırması IP 23 olan bir ekipman, katı cisimlere karşı 2. seviye, sıvılara karşı 3. seviye koruma sağlar.
Nadiren de olsa IP koruma sınıfı 3 basamaklı olarak ifade edilir ve 3. basamak mekanik etkilere karşı koruma derecesini gösterir. Ancak bu koruma sınıflandırması IEC 60529 standardında yer almadığından çok sık kullanılmaz. Daha doğrusu, özel ekipmanlar haricinde elektrikli ekipmanlarda mekanik etkilere karşı koruma sınıfı aranmaz. Bu farklı standartlar ve testlerle belirlenen bir özelliktir.
Eğer ekipmanın herhangi bir koruma derecesi yoksa IP0X veya IPX0 ile işaretlenir.
IP0X Katı cisimlere ve toza koruma düzeyinin olmadığını, IPX0 ise sıvılara karşı koruma düzeyinin olmadığını ifade eder.
IP Koruma Sınıfları ve IP Kodları
555
555
555
sponsor bağlantı
IP Koruma Sınıflarının İş Güvenliği Açısından Önemi
Elektrik çarpması, en çok görülen iş kazası nedenleri arasında yer alır. Elektrik çarpması nedenlerine dikkatlice bakıldığında, özellikle ıslak ortamlarda uygun olmayan ekipmanlar nedeniyle elektrik çarpması çok yaygındır.
Özellikle dış mekan elektrik uzatma kablolarının bağlantı noktaları, ıslak havalarda elektrik çarpmasına son derece açıktır. Bu gibi nedenlerle su veya sıvı teması ihtimali bulunan alanlarda ve işlerde uygun IP koruma seviyesinde ekipman seçmek çok önemlidir.
Bunlara ek olarak özel veya acil durumlarda da çalışabilecek şekilde tasarlanan veya kullanılması amaçlanan cihazların, beklenen en olumsuz duruma uygun olarak IP koruma sınıfına sahip olması gereklidir.
Örneğin acil kaçış yolu aydınlatmalarının yangın söndürme sisteminin sprikler suyuna karşı koruma sağlaması beklenir. Bu nedenle sıvılara karşı koruma seviyesi en az 3 veya 4 olan elektrikli ekipmanlar seçilmelidir.
